глаукомада

Глаукомада кўз гимнастикаси

Глаукома – кўз ичи босимининг доимий ёки даврий юқорилиги билан кузатиладиган сурункали кўз касаллигидир. Бу касалликда кўриш майдони вақт ўтиши билан торайиб боради. Агар кўз ичи босими меъёрга келтирилмаса, бир мунча муддатдан сўнг бемор бутунлай кўр бўлиб қолиши ҳам мумкин.

Глаукомани даволаб бўлмайди. Бундай ташҳис қўйилган беморнинг кўриш қуввати пасайиб боради. Лекин эрта босқичларда ўтказилган жарроҳлик муолажаси ёки дори-дармонлар ёрдамида глаукома ривожланишини тўхтатиш ёки тезлигини камайтириш мумкин.

Дунё бўйича глаукома касаллиги 70 миллион одамда қайд қилинган. Улардан 4,5 миллион нафари бу касаллик туфайли кўр бўлиб қолган. Кўп ҳолларда глаукома беморга сездирмасдан ривожланади.

Глаукома ривожланишига туртки берадиган бир нечта омиллар мавжуд. Булар:

• Бемор ёшининг 40 дан ошганлиги.

• Беморда диабет, миопия (яқиндан кўриш), гипотония (қон босимининг пастлиги), қалқонсимон без касалликлари борлиги.

• Касалликка ирсий ёки жинсий мойиллик. Аёлларда глаукома ривожланиши хавфи эркаклардагига қараганда юқорироқ.

Мутахассис шифокорлар ҳар йили кўз ичи босимини текшириб туришни маслаҳат берадилар.

Чекиш (айниқса гипертония касаллигида) глаукома ривожланиши хавфини кескин ошириши исботланган. Атроф-муҳитнинг зарарли ташқи омиллари, масалан қуёшда кўп бўлиш ҳам касаллик ривожланиши хавфини оширади. Шу сабабли, бош ва кўзларни бошкийим ва кўзойнак ёрдамида қуёшдан асраш лозим.

Кўзнинг умумий аҳволини яхшилаш учун мунтазам равишда махсус гимнастика машқларини бажариш керак. Гимнастика машқларини ўтириб ёки туриб бажариш мумкин. Бунда телевизор ёки компьютер экранига тикилмасдан, бир меъёрда равон нафас олиб, кўзни қунт билан ҳаракатлантириш лозим. Кўзлар учун мўлжалланган машқ комплекслари жуда кўп. Биз Санитар қоидалар ва меъёрлар томонидан мақулланган иккита машқ вариантларини келтирамиз.

1 ВАРИАНТ

1. Кўз мушакларини қаттиқ зўриқтириб кўзларингизни юмиб туринг ва 1 дан 4 гача сананг. Сўнг 1 дан 6 гача санаб, кўз мушакларини бўшаштириб кўзларингизни очинг ва узоқларга тикилинг. Бу ҳаракатларни 4-5 марта такрорланг.

2. Нигоҳингизни бурун қаншарига қаратиб, 1 дан 4 гача сананг. Сўнг тўғрига қараб, узоқларга тикилинг ва 1 дан 6 гача сананг. 4-5 марта такрорланг. Ҳаракатларни оҳиста бажаринг, кўзларингиз толиқишига йўл қўйманг.

3. Бошингизни бурмасдан нигоҳингизни ўнг томонга қаратинг ва 1 дан 4 гача санаб ушлаб туринг. Сўнг тўғрига қараб, узоқларга тикилинг ва 1 дан 6 гача сананг. Худди шу тарзда нигоҳингизни чапга, тепага ва пастга қаратиб машқ қилинг. 3-4 марта такрорланг.

4. Нигоҳингизни тезлик билан диагональ бўйлаб – ўнг томон тепага, чап томон пастга юргизинг. Сўнг тўғрига қараб, узоқларга тикилинг ва 1 дан 6 га қадар сананг. Энди эса нигоҳингизни яна диагональ бўйлаб – чап томон тепага, ўнг томон пастга юргизинг ва узоқларга тикилиб 1-6 қилиб сананг. Машқни 4-5 маротаба бажаринг.

2 ВАРИАНТ

1. Кўз мушакларини зўриқтирмасдан кўзларингизни юминг ва 1 дан 4 гача сананг. Бирдан олтигача санаб, кўзларингизни катта қилиб очинг ва узоқларга тикилинг. 4-5 марта бажаринг.

2. 1 дан 4 га қадар санаб, нигоҳингизни бурнингиз учига қаратинг. Сўнг 1 дан 6 гача санаб, узоқларга тикилинг. 4-марта такрорланг.

3. Бошингизни тўғри тутиб, ён томонларга бурмасдан, кўзларингизни соат мили йўналишида айлантиринг. Сўнг кўзларингизни соат мили йўналишига қарама-қарши йўналишда айлантиринг. Кейин 1 дан 6 гача санаб, узоқларга тикилинг. 4-5 маротаба бажаринг.

4. Бошингизни қимирлатмасдан нигоҳингизни тепага қаратинг ва 1 дан 4 гача санаб ушлаб туринг. Сўнг нигоҳингизни тўғрига қаратиб бирдан олтига қадар сананг. Шу каби нигоҳингизни пастга-тўғрига, ўнгга, чапга-тўғрига қаратиб машқ қилинг. Кўзларингизни иккала томонга диагональ бўйлаб ҳаракатлантириб, сўнг 1 дан 6 гача санаб ҳам машқ бажаринг. 3-4 марта такрорланг.

ГЛАУКОМАНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ

Кўз ичи босимини оширадиган ҳолатларнинг олдини олишга ҳаракат қилинг. Масалан, иссиқ ҳаммомда узоқ бўлиш, бошни пастга эгиб бирор юмуш бажарганда кўз ичи босими ошиши мумкин.

Оғир бўлмаган, меъёрий жисмоний ҳаракатлар ва машқлар кўзлар ҳолатига ижобий таъсир кўрсатади деган фикрлар мавжуд. Тоза ҳаводаги сайрлар, тез қадам ташлаб юриш, сузиш, фитнес билан шуғулланиш, йога ва бошқа фаолликлар ҳар бир одам учун фойдали. Фаол жисмоний ҳаёт тарзи глаукома ривожланишига туртки бериши мумкин бўлган стрессдан қутулишда ёрдам беради.

Овқат рационинигизга эътибор қаратинг. Унда етарли миқдорда мева-сабзавотлар, ёғсиз гўшт ва балиқ бўлиши лозим. Тузланган, ўткир ва ёғли овқатларни иложи борича камроқ истеъмол қилиш керак. Кунига 1,5-2 литрдан кўп суюқлик ичманг. Тановул қилаётган маҳсулотларингиз сифати ва янгилигини назорат қилинг.

Касаллик қўзиб туриши ва зўрайишининг олдини олиш учун “глаукома” ташҳиси қўйилган инсонларга кўчада бўлганларида яшил ёруғлик фильтрига эга ҳимоя кўзойнакларини тақиш тавсия этилади. Хонада ўтирганда унинг етарлича ёритилишига аҳамият беринг. Куннинг қоронғу вақтида хонада ёруғлик манбаи бўлиши лозим, чунки шундай қилинса глаукома билан оғрийдиган инсонлар учун зарарли кўз қорачиғининг кенгайишининг олди олинади. Кинозал каби қоронғу жойларда узоқ вақт бўлишдан сақланиш керак.

Дунёнинг етакчи фармацевтика компаниялари глаукомани даволаш учун мўлжалланган дори воситаларини яратиш устида ишламоқдалар. Лекин ҳозирги кунда йўқотилган кўриш қувватини ортга қайтаришнинг иложи йўқ. Фақатгина беморнинг ўз кўриш қобилияти ва саломатлигининг умумий аҳволи ҳақида доимо қайғуриши, профилактиклар кўриклардан ўтиб туриши ва ўзидаги хавфли касалликларни барвақт аниқлашигина кўриш ўткирлигининг йўқотилишини секинлаштириш ёки тўхтатишда ёрдам беради

Нашрга тайёрловчи олий тойфали шифакор Юлдузхон Парманкулова